ATATÜRK NEDEN DOĞUM TARİHİNİ 19 MAYIS OLARAK SEÇTİ?
ARKA PLANI NE İDİ?

Yıl 1936.

İngiltere Kralı VIII. Edward Reis-i Cumhur Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum gününü kutlamak ister. Dolayısıyla Kral, Atatürk’e samimi ve özel duygularını içeren bir telgraf çekmelidir. Talimatını verir ve İngiltere Maslahatgüzarı Mösyö Morgan direktifi yerine getirmek üzere Hariciye Vekili Yardımcısı Londra Büyükelçimiz Ali Fuat Türkgeldi Bey’e Atatürk’ün doğum gününü sorar. 

Elçimiz Ali Fuat Türkgeldi konuyla ilgili net bir bilgiye sahip değildir. Hariciyecilerimizden diğerlerinin de konuyla ilgili ne yazık ki bilgileri yoktur. Bu yüzden Ali Fuat Bey hemen resmi yazı yazılmasını ister ve Atatürk’ün yevm-i veladetinin yani doğum gününün ne olduğunun sorulduğu 10.XI.1936 tarihli belge hazırlanarak Hariciye Vekaleti’nden (Dışişleri Bakanlığı) Riyaset-i Cumhur Umumi Katipliği’ne (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği) gönderilir. 

Yazı Hariciye Vekaleti’nden Cumhurbaşkanlığına ulaşır. Yalnız, Atatürk’ün doğum gününü Cumhurbaşkanlığından da bilen hiç kimse yoktur.

Dönemin Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak, artık başvurulacak başkaca kaynak kalmamıştır, düşüncesiyle çıkar Gazi Paşa’nın karşısına. 

Efendim dostunuz VIII. Edward doğum gününüzü sormaktadır. Özel bir tebrik göndermek ister. Ne arz edelim efendim, ne buyurursunuz? mealinde sualini dile getirir. Ve Hariciye Vekaleti’nden gönderilen resmi evrağı Atatürk’e verir. Paşa evrağı inceler. 

Atatürk bir süre ne diyeceğini bilemez. Kendisi de doğum gününü net olarak bilmemektedir.

Dolayısıyla şöyle maziye dalıp gider. Lakin tam cevabı bilmesi mümkün değil. Tam bu anda aklına anası Zübeyde Hanım gelir ve Reis-i Cumhur şu minvalde bir konuşma yapar:

“Anacım hep derdi ki oğlum seni bir bahar günü doğurdum”. 

Sonrasında da ilave eder:

Bu bir 19 Mayıs günü niçin olmasın?

Gazi Paşa’nın huzurunda bulunan Hasan Rıza Soyak ve Afet İnan Hanımefendi dikkatle dinlemişlerdir ağızdan çıkan sözcükleri. Ve Genel Sekreter Hasan Rıza Bey 10.XI.1936 tarih çıkışlı Atatürk’ün doğum gününün sorulduğu belgenin üzerine aynen şöyle yazar:

“Reis-i Cumhur Atatürk’ün 19 Mayıs 1881 tarihinde doğmuş olduklarını arz ederim.”

Bu bilgi üzerine Cumhurbaşkanlığı 12.XI.1936 tarihli resmi bir yazıyla Atatürk’ün doğum gününü belirten yazı hazırlayarak Dışişleri Bakanlığı’na bildirir. Dışişleri Bakanlığı da aynı bilgiyi Mösyö Morgan’a iletir.

Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum tarihi ile ilgili olarak bilinen başka bir durum daha söz konusudur. Gazeteci ve Tarihçi Enver Behnan Şapolyo Zübeyde Hanım ile gerçekleştirdiği bir mülakatında Atatürk’ün doğum gününün ne olduğuna dair bir soru yöneltir. Zübeyde Hanım, ben Mustafa’mı erbain soğuklarını doğurdum, der. Bu tarih tanımlaması muhtemelen Ocak ayının sonu ya da Şubat ayının başlarına denk gelir.

Görülmektedir ki Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum gününe ilişkin olarak hem kendisinin hem de annesinin aktardığı iki farklı bilgi mevcuttur.

Lakin, Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs olarak belirtmiş olduğu tarih tamamen Milli Mücadele’ye ve Milli Mücadele’de Samsun’un önemine yapmak istediği vurgudan kaynaklanmaktadır. Samsun, Onun için ilk adımdır. Bağımsızlığa giden, Cumhuriyet’e giden yol için atılan ilk adım. 

İşte nasıl Atatürk doğum günü olarak Samsun’a ayak bastığı günü işaret etti ise, tüm Samsunlular da Samsun kentini “Atatürk’ün Şehri”, “Güneş’in Doğduğu Kent” olarak benimserler.

Dikkati çeken bir nokta daha vardır ki oldukça manidardır.

Hariciye Vekaleti’nin Atatürk’ün doğum gününü sorduğu resmi yazının tarihi 10 Kasım 1936’dır. Yine Atatürk, doğum tarihinin sorulduğu 10 Kasım günü, tam iki yıl sonra hayata gözlerini yumacaktır. 

Resmi Belge: Riyaseti   Cumhur  Evrakı:   3/7493